Praga 306'18 / Warszawa, PL

05-09-2022

Praga 306

Po II wojnie światowej na mapie Warszawy mało pozostało obiektów, które również dziś w niezmienionej formie zachowały się, stanowiąc pomniki przedwojennej stolicy. Te nieliczne pamiątki z każdym rokiem stanowią coraz większą wartość kulturalną i historyczną, dlatego troska o nie i szacunek dla powstałych przed laty form powinna być wyznacznikiem pracy z takimi budynkami.

Kwartał zabudowy przy ul. Grochowskiej w Warszawie jest jednym z takich miejsc. Od 1911 r. grunt znajdujący się na skrzyżowaniu ulic Grochowskiej i Kamionkowskiej przeszedł w posiadanie Zakładów Elektrotechnicznych Bracia Borkowcy – jednej z najbardziej znanych polskich firm oświetleniowych działających przed II Wojną Światową. Po 10 latach firma nawiązała współpracę z holenderską firmą Philips i stała się ich przedstawicielem w Polsce. Od tego czasu na działce zaczęło pojawiać się coraz więcej zabudowań fabrycznych wyposażonych w nowoczesne sprzęty, będącymi miejscem pracy dla kadry utalentowanych inżynierów.
Wysoki poziom technologii oraz wykształcona załoga okazała się ratunkiem dla kwartału zabudowy. Podczas II Wojny Swiatowej zasoby te zostały wykorzystane przez Niemców do produkcji detali do sprzętu wojskowego, dzięki czemu budynki przetrwały. Mimo, że po wojnie większosć maszyn została wywieziona, kwartał został zaminowany a budynki opustoszały. W niezniszczonych murach zachowała się historia tego miejsca.

Z przed wojny pochodzi tylko kilka fragmentów istniejącego dziś kwartału. Mimo to, powstające z biegiem lat nowe struktury dopełniły bardzo naturalnie całe założenie tworząc odcięty od otaczających ulic wewnętrzny dziedziniec. Założeniem projektowym, które poprowadziło cały proces modernizacji było więc maksymalne zachowanie oryginalnych struktur i dyskretne podkreślenie istotnych detali bez ingerencji w wysokość czy kubaturę budynków. Przy wykańczaniu budynku konsekwentnie wykorzystano tylko dwa kolory, które nie przytłaczają i nie narzucają się w ogólnym odbiorze budynku.
Prawie wszystkie obiekty przy ul. Grochowskiej 306/308 objete są ochroną konserwatorską, co na etapie projektowania i doboru rozwiązań miało dość duże znaczenie. Pomimo, że budynki składające się na kwartał w większości są budynkami pofabrycznymi, na elewacjach dostrzec można wiele detali w postaci ryzalitów, ozdobnych ceglanych pasów,  flankowań okeinnych i gzymsów. W trosce o zachowanie tych niezwykle ważnych elementów stanowiących o wartości historycznej obiektu, konserwator zabytków nie wyraża zgody na zewnętrzne ocieplanie budynków, które mogłoby spowodować zmianę proporcji bryły budynków i utratę oryginalnych detali, a przez to również niechciane ,,spłaszczenie” elewacji. Z uwagi na to, remont elewacji polegał głównie na wymianie lub uzupełnieniu istniejących tynków, montażu stolarki okiennej i nowych lub odrestaurowanych obróbek blacharskich.
Przy projektowaniu związanym z istniejącymi obiektami, szczególnie o wartości historycznej, należy liczyć się z wieloma trudnościami i ograniczeniami. Ograniczenia w wypadku kwartału przy ul. Grochowskiej dotyczyły na przykład instalacji grzewczej. Tam pojawil się problem dużej bezwładności termicznej budynku, która na etapie użytkowania skutkuje najczęściej wyższymi kosztami eksploatacji. Należy jednak pamiętać, że podejmując się remontu i przebudowy przedwojennych budynków, nie jesteśmy w stanie osiągnąć standardów typowych dla XXI w., a ustępstwa na rzecz ich wiarygodności oryginalnych struktur są wpisane w proces modernizacji.